Należąca do grupy opioidów kodeina występuje w wielu lekach przeciwbólowych dostępnych na receptę oraz bez recepty i może powodować uzależnienie. Jeśli nie jest przyjmowana tylko w wyjątkowych sytuacjach oraz zgodnie z zaleceniami lekarza, jej działanie prowadzi u pacjenta do zależności psychicznej i fizycznej. Znaleźć ją można w środkach, które zawierają m.in. paracetamol, ibuprofen, wyciąg z kopru, z kofeiną, w syropach i tabletkach wykrztuśnych na kaszel stosowanych m.in. w leczeniu przeziębienia. Oprócz tego kodeinę zawierają preparaty mające działanie przeciwbiegunkowe.
Czym jest kodeina?
Fosforan kodeiny (metylomorfina) jest związkiem chemicznym i wchodzi w skład opium, czyli soku z niedojrzałych makówek maku lekarskiego. Zaraz po morfinie, jest on najmocniejszym środkiem, działającym silnie na ośrodkowy układ nerwowy. Kiedy kodeina trafia do organizmu, w różnym czasie jest w nią przetwarzana. Skala stosowania leków przeciwbólowych z jej zawartością przez pacjentów rośnie z roku na rok, co wynika m.in. z łatwej dostępności tych środków bez recepty również poza aptekami. Nie powinny ich jednak przyjmować osoby, które cierpią m.in. na niewydolność nerek, cukrzycę, niedoczynność tarczycy, jaskrę, nadciśnienie tętnicze. Nie są wskazane również dla kobiet w ciąży i dzieci (poniżej 12. roku życia). Problem uzależnienia od kodeiny dotyczy przede wszystkim młodych ludzi, którzy eksperymentują ze stosowaniem syropów na kaszel. Robią to bez wiedzy rodziców i lekarza, kupując leki sprzedawane bez recepty.
Jak działa kodeina?
Jako pochodna morfiny kodeina wykazuje bardzo podobne działanie. Zmniejsza w dużym stopniu lub nawet całkowicie eliminuje ból. Dlatego znajduje się w wielu lekach zwalczających go. Ponadto metylomorfina jako składnik syropów hamuje ośrodek kaszlu w układzie nerwowym. Zażywanie środków z kodeiną według zaleceń lekarza pomaga złagodzić objawy choroby i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia czy życia pacjenta. Gdy jednak stosowana jest długotrwale i w większych dawkach, może doprowadzić do rozwoju uzależnienia. Zażyta w nadmiernej ilości czasowo:
- wprawia w euforię,
- ma działanie relaksacyjne,
- powoduje brak odczuwania bólu,
- wywołuje apatię,
- przyczynia się do zaniku uczucia głodu,
- powoduje nadmierne pobudzenie,
- wywołuje stany lękowe lub ataki padaczki,
- powoduje halucynacje,
- wpływa na zaburzenie równowagi,
- wywołuje agresję.
Zbyt wysokie stężenie kodeiny w organizmie powoduje nie tylko zmiany w mózgu, ale i zaburzenia impulsów nerwowych.
Objawy uzależnienia od kodeiny
Przyjmowanie leków, które zawierają kodeinę na własną rękę, może skutkować uzależnieniem. Jego najbardziej charakterystyczne objawy to:
- dreszcze,
- nieregularne bicie serca lub przeciwnie – wyczuwalny brak jego pracy,
- trudności z oddychaniem – sapanie, przyspieszony lub spowolniony oddech, bądź jego brak,
- niestrawność,
- senność,
- otępienie,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- nudności,
- wymioty,
- brak apetytu,
- bóle brzucha,
- zaburzenia widzenia,
- ciemny odcień moczu,
- wzmożone pocenie się,
- zawroty głowy,
- zaczerwienienie na twarzy, szyi i ramionach.
Przedawkowanie kodeiny, czyli spożycie nadmiernej ilości tego środka psychoaktywnego, zazwyczaj objawia się w następujący sposób:
- pojawia się ból lub dyskomfort w klatce piersiowej,
- skóra lub wargi zabarwiają się na niebiesko,
- źrenice są zwężone,
- może występować senność,
- następują zaburzenia lub utrata świadomości,
- brak jest wyczuwalnego ciśnienia lub pulsu,
- serce pracuje nieregularnie.
Przy takich objawach należy jak najszybciej wezwać pomoc. Niebezpieczne jest także łączenie kodeiny z alkoholem. Odstawienie leków z tym związkiem chemicznym może powodować szereg nieprzyjemnych objawów takich jak np.:
- nadpobudliwość,
- agresja,
- bóle głowy,
- mdłości,
- lękliwość,
- płaczliwość,
- problemy z widzeniem,
- kłopoty ze snem,
- kołatanie serca.
Skutki uzależnienia od kodeiny
Metylomorfina jest w stanie wywołać uzależnienie fizyczne, które rozwija się od 6 do 12 miesięcy i psychiczne, rozwijające się bardzo szybko – wystarczy nawet kilka lub kilkanaście dni regularnego zażywania kodeiny. Po takim czasie próby jej odstawienia powodują, że osoba uzależniona ciągle myśli o konieczności przyjęcia kolejnej dawki. Występuje u niej brak chęci do działania, staje się drażliwa, ma problemy ze snem, cierpi na bóle głowy i odczuwa coraz silniejszą potrzebę zażywania narkotyku. Traci zainteresowanie dotychczasowym hobby, ogranicza kontakty społeczne oraz obowiązki domowe, zaniedbuje pracę. Osoby uzależnione najczęściej sięgają po leki, w których zawarta jest kodeina, aby np. złagodzić stres, lęk, depresję, wprowadzić się w stan euforii.
Leczenie uzależnienia od kodeiny
Podobnie jak narkomania, uzależnienie od kodeiny wymaga specjalistycznego leczenia. Jej odstawienie skutkuje objawami zespołu odstawiennego (abstynencyjnego). Wyjście z nałogu jest możliwe, pacjent musi się jednak liczyć z długotrwałym procesem odwykowym. W pierwszej kolejności poddaje się detoksyzacji, czyli oczyszczeniu organizmu z toksyn, pozostałości po tym związku chemicznym. Zazwyczaj trwa ono około 10 dni i odbywa się stacjonarnie z racji tego, że towarzyszące detoxowi nieprzyjemne objawy w skrajnych przypadkach mogą stanowić zagrożenie dla życia pacjenta.
Podaje mu się również leki przeciwbólowe i wyciszające. Pacjent pozostaje pod ciągłą opieką lekarzy oraz terapeutów, motywujących do podjęcia kolejnego kroku. Następnym etapem leczenia uzależnienia od kodeiny jest terapia – indywidualna lub grupowa. Jej celem jest przede wszystkim wypracowanie metod, dzięki którym osoba chora będzie umiała poradzić sobie z wszelkimi trudnościami, które wcześniej pokonywała z pomocą leków narkotycznych.
Pacjent już wie, jak wyglądają mechanizmy nałogu i uczy się radzenia sobie z nim, w tym z pojawiającym się głodem lękowym. Jednym z najważniejszych celów psychoterapii jest zaakceptowanie przez niego tego, że jego problemem jest nałóg oraz potrafi to zrozumieć. W prowadzonej przez nas klinice odwykowej pacjenci mogą skorzystać z leczenia ambulatoryjnego lub stacjonarnych form terapii. Jeśli podejrzewasz u siebie lub u kogoś Ci bliskiego uzależnienie od kodeiny, skorzystaj z fachowej pomocy!