Nagłe odstawienie środków przeciwbólowych, nasennych czy uspokajających może prowadzić do rozwoju symptomów abstynencyjnych. Abstynencja od leków może objawiać nadmierną potliwością, wzrostem temperatury ciała, drażliwością, trudnościami ze snem, a niekiedy nawet zagrażającymi zdrowiu napadami drgawek. Dowiedz się więcej na temat zespołu abstynencyjnego, a także sprawdź, jak często występuje oraz co robić w razie wystąpienia objawów.
Czym dokładnie jest lekowy zespół abstynencyjny?
W przebiegu systematycznego przyjmowania dużych ilości środków farmakologicznych dochodzi do uruchomienia tzw. mechanizmów adaptacyjnych, mających na celu zachowanie zrównoważonej aktywności ośrodkowego układu nerwowego w odpowiedzi na stałą obecność leków w organizmie. Co więcej, aktywność mózgu osoby uzależnionej zmienia się i dopasowuje do funkcjonowania w sytuacji stałej obecności farmaceutyków, a ich nieobecność powoduje, że dochodzi do odczuwania uciążliwych objawów abstynencji od leków.
Zespół abstynencyjny jest stanem zaburzeń psychicznych oraz somatycznych, które są następstwem nagłego odstawienia substancji uzależniającej. Może przyjmować różne nasilenie – od niewielkich stanów lękowych z zawrotami głowy, poprzez stanowiące zagrożenie dla życia napady drgawkowe czy nagłe skoki ciśnienia tętniczego krwi.
Jak objawia się zespół abstynencyjny?
Zgodnie z powyżej scharakteryzowanym mechanizmem wystąpienie objawów zespołu abstynencyjnego jest związane z ujawnieniem się patologicznie nasilonej aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Symptomy abstynencji od leków najczęściej pojawiają się w ciągu od sześciu do dwudziestu czterech godzin od odstawienia środka lub środków farmakologicznych, jeszcze zanim poziom substancji uzależniającej znajdującej się w krwiobiegu obniży się do zera.
Najbardziej charakterystyczne objawy zespołu abstynencyjnego to:
- stany lękowe,
- niepokój,
- drażliwość,
- nudności i wymioty,
- bóle i zawroty głowy,
- niemożność koncentracji,
- jadłowstręt,
- obite pocenie się,
- drgawki,
- pobudzenie psychoruchowe.
Jakie leki mogą powodować objawy odstawienia?
Jeszcze do niedawna sądzono, że symptomy zespołu odstawienia mogą wywoływać przede wszystkim leki antydepresyjne, niezależnie od generacji i grupy. Pierwsze doniesienia o tego typu objawach pochodzą z końca lat pięćdziesiątych XX wieku i zawierają opis objawów odstawienia u osób, które przyjmowały imipraminę, jeden ze skuteczniejszych wówczas leków przeciwdepresyjnych.
Współcześnie wiadomo już, że to nie jedyne środki farmakologiczne, które mogą przyczyniać się do wystąpienia przykrych objawów w przypadku nagłego odstawienia. Równie niebezpieczne pod tym względem są leki przeciwbólowe, nasenne, uspokajające, a także dopingujące.
Zespół abstynencyjny – leczenie
Podczas napadu drgawek osobie uzależnionej nie należy podawać doustnie żadnych leków oraz płynów. Nie należy też wkładać jej do ust żadnych przedmiotów. W takiej sytuacji najlepiej chronić ją przed urazem, a także wezwać na pomoc pogotowie ratunkowe. Ratowników należy oczywiście poinformować o nałogu pacjenta.
W przypadku abstynencji od leków główną metodą leczenia, a raczej profilaktyki, jest zaprzestanie spożywania środków farmakologicznych. Jeśli osoba jest w stanie zrezygnować z przyjmowania substancji uzależniającej, nie ma konieczności korzystania z dodatkowej interwencji medycznej. Trzeba jednak pamiętać, że bardzo często osoby chore wymagają pomocy w walce z uzależnieniem. Abstynencja od leków w przypadku tak groźnego nałogu, jakim jest lekomania, jest bardzo ważna, dlatego pacjent powinien znajdować się pod opieką terapeuty, uczęszczając na psychoterapię indywidualną lub grupową.
Jak długo może trwać zespół abstynencyjny?
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jak długo może trwać zespół abstynencyjny. Warto wiedzieć, że może on się rozwinąć nawet po jednorazowym, ale intensywnym spożyciu farmaceutyków. Wtedy trwa zdecydowanie krócej niż zespół abstynencyjny u osób uzależnionych od lekarstw, przyjmujących leki przez długi czas i nagle je odstawiających.